Czy Wrocław kojarzy się z muzyką? Z pewnością jednym z jego symboli, na podobieństwo knyszy i Hali Ludowej, jest Lech Janerka, jednak swoją kultową płytę Klaus Mitffoch nagrał nie na Dolnym Śląsku, ale w Warszawie, co najlepiej pokazuje możliwości, jakie dosłownie drzemały w mieście, w którym powstał także inny ważny zespół lat 80. – Porter Band (swoją debiutancką płytę nagrał w Opolu). We Wrocławiu każda dekada począwszy od lat 50. miała własną energię napędzającą projekty często nowatorskie i prekursorskie (Nastolatki, Romuald i Roman, Kormorany), które nie mogły zaznać kompletnego spełnienia w postaci wydanej płyty, co w wielu przypadkach udało się dopiero po latach. Nie znaczy to jednak, że muzyczna scena była czarną dziurą, która bezpowrotnie wchłaniała najbardziej utalentowanych. Ci od zawsze mogli pokazywać saię na licznych przeglądach, festiwalach (Jazz Nad Odrą) i w klubach, które początkowo powstawały przy uczelniach i zakładach pracy, a w latach 80. i 90. wszędzie tam, gdzie dało się podłączyć sprzęt nagłaśniający. Niniejsza mapa nie rości sobie praw do odnotowania każdego miejsca, gdzie wykonano kilka piosenek. Sygnalizuje raczej miejsca, które były ważne dla swoich czasów i gdzie grano muzykę na żywo, ale też takie, bez których niektóre projekty nie mogłyby powstać. Wiele z nich było istotnych wyłącznie przez krótki moment i to przeważnie ze względu na bliski związek z szalejącym w ówczesnym okresie gatunkiem (klub Index). Inne zostały uwiecznione w piosenkach, po jeszcze innych nie został nawet ślad. Mapa pozostaje otwarta, czeka na uzupełnienia i historie, z których będzie powstawał muzyczny atlas Wrocławia, miasta pełnego niedokończonych historii. Trzy szlaki koncentrujące się na trzech częściach miasta podkreślają jego heterogeniczny charakter, który podlega jednak pewnemu uporządkowaniu: wschód sprzyjał talentowi, centrum promocji, zaś południowy-zachód współpracy.
Mapa i szlaki powstały dzięki rozmowom z muzykami, dziennikarzami i stałymi bywalcami, którym chciałbym podziękować: szczególnie Pawłowi Szroniakowi, Markowi Gluzińskiemu, Andrzejowi Jóźwikowi, Maćkowi Bielawskiemu i Maćkowi Kurowickiemu.
Opracował Bartosz Sadulski
Zdjęcia: Kornelia Głowacka-Wolf
Trasa 3. Zachodnia
Krzyki były dzielnicą punków w latach 80., a ich Dworcem Zoo był Park Południowy, gdzie w każdy weekend spotykali się i tańczyli pogo do muzyki sympatycznych wrocławskich kapel punkowych. Południowo-zachodnia część miasta jest szczególnie ważna dla wszystkich ceniących głośne granie: tutaj znajduje się Firlej, a do niedawna prym wiódł Wagon, stojący za Dworcem Świebodzkim, dzisiaj już wyłącznie jako pomnik złotych czasów.
Jak korzystać ze szlaku? Poniżej znajdziecie mapę Wrocławia z oznaczonymi punktami (po kliknięciu na ikonę danego punktu rozwinie się opis). Dokładny opis całego szlaku krok po kroku znajdziecie powyżej po lewej stronie, pod grafiką. Poniżej znajduje się także opcja fakultatywna, dla dociekliwych.
Przy każdym punkcie podajemy orientacyjny czas przejścia (pieszo).
Dokładny opis szlaku
1. Park Południowy
Tradycyjne miejsce spotkań punkowych kapel w latach 80. – tutaj co niedzielę regularnie odbywały się punkowe koncerty. W „muszli” koncertowano nadal w latach 90., na żywo grały między innymi składy hip-hopowe, ale także Hurt po powrocie Maćka z Kanady – jeszcze z automatem perkusyjnym. Według legendy jednak pierwszy punkowy koncert we Wrocławiu odbył się Pod Jaworami. Krzyki, a zwłaszcza okolice Wieży Ciśnień i ul. Wiśniowej, były uznawane za terytorium punków.
(Następny punkt: 20 minut)
2. Była pracownia Pawła Romańczuka / Dawne Kino Lwów
W poszukiwaniu inspiracji w pracowni lidera Małych Instrumentów bywali Keiji Haino, Brian Eno, Gotye, menadżer Kronos Quartet. Jego pracowania i warsztat do niedawna znajdowały się w nieogrzewanym budynku z 1926 r., teraz przeniósł się do dużego studia na Ruskiej. Jeszcze kilka lat temu w pomieszczeniu, gdzie Romańczuk przechowywał kilkaset swoich instrumentów i wytwarzał nowe, znajdował się bufet, zaś jeszcze wcześniej – masońska garderoba.
(Następny punkt: 15 minut)
3. Klub Studencki Simplex
W założonym w połowie lat 60. klubie studenckim na terenie kampusu Lech Janerka zagrał pierwszy solowy koncert. Występu z 1973 roku nie wspomina jednak dobrze: „Poniosłem tam sromotną porażkę. Nie załamałem się jednak i wróciłem do tematu po siedmiu latach” – mówił w wywiadzie. Poza cyklicznymi dyskusjami i wydarzeniami typowo studenckimi, w Simplexie odbywały się też koncerty. Wielkie wrażenie na studentach zrobiła mało jeszcze znana laureatka festiwalu piosenki studenckiej z Krakowa – Urszula Sipińska. W klubie grał Czesław Niemen z Józefem Skrzekiem i Apostolisem, występował Kabaret TEY, Krzysztof Sadowski grający na pierwszych w Polsce organach Hammonda, a także Wojciech Skowroński.
(Następny punkt: 11 minut)
4. Klub Nauczyciela
W latach 90. odbyły się tu koncerty Hurtu i Bladych Loków i – jak wspomina wokalista tego pierwszego zespołu Maciej Kurowicki – był to jedyny koncert we Wrocławiu na przestrzeni dwóch tygodni.
(Następny punkt: 6 minut)
5. Salonik
Jak wspomina Paweł Szroniak, w tym niepozornym lokalu odbywały się najlepsze koncerty postrockowe, noiserockowe i emocore'owe, m.in. Kristen, Stephans, Lost Road, Plum, Blue Raincoat, All My Bliss, Accidental Tourists, Brzask!, Psychocukier, Kill Your Television. W 2006 roku został zamknięty i przeniesiony na ul. Braniborską (w miejsce dawnego Rockera).
(Następny punkt: 18 minut)
6. Firlej
Istniejący od lat 80. klub nabrał rozpędu w momencie, w którym jego dyrektorem w 2004 roku został Robert Chmielewski. W latach 2005-2010 wystąpili tu m.in. Angels of Light, Jarboe, Acid Mothers Temple, Marc Ribot, Henry Grimes, The Thing, Zbigniew Karkowski, Phil Minton, Anna Zaradny, Robert Piotrowicz, KTL, NoMeansNo, Today is The Day, Isis, Brutal Truth, The Complainer, Grupa KOT, KZK, Something Like Elvis, Starzy Singers, a także Camera Obscura na jedynym koncercie w Polsce. Od 2009 roku miejsce akcji festiwalu Asymmetry Festival, zaś w 2015 – Festiwalu Ambientalnego.
(Następny punkt: 18 minut)
7. Filharmonia Wrocławska im. Witolda Lutosławskiego
Budynek Filharmonii, zaprojektowany przez Wiktora Jackiewicza, został otwarty w grudniu 1968 roku i służył wrocławskiej orkiestrze do 2015 roku, kiedy przeniosła się ona do Narodowego Forum Muzyki. Orkiestrę Symfoniczną utworzono we Wrocławiu w 1954 roku; 40 lat później otrzymała ona imię Witolda Lutosławskiego. Wiele interesujących koncertów odbywało się w filharmonii w ramach festiwali Musica Electronica Nova oraz Musica Polonica Nova.
(Następny punkt: 15 minut)
8. Podium
Pierwsze Podium z trudem mieściło sto osób, ale z czasem to właśnie tutaj odbywały się pierwsze we Wrocławiu rave’y, puszczano jednak nie tylko techno – hip-hopowe piątki organizował Igor Boxx, koncerty organizował Arek Marczyński, DJ Bedi puszczał reggae.
(Następny punkt: 2 min)
9. Wagon
Miejsce kultowe. Grali tutaj między innymi At The Drive-In w 2000 roku (chwilę przed wydaniem przełomowego trzeciego albumu, w tym roku zagrają na głównej scenie Open’era), Unsane, The Ex czy Ewa Braun. Zamknięty w 2011 roku, zanim przeprofilował się na klub grający głównie techno, bywało tu sporo koncertów punkowych i sceny h-c.
(Następny punkt: 8 minut)
10. Rocker
Dj Mniamek, Tomek Stępień (dawny SAD) wprowadzali tutaj wrocławian w tajniki techno i acid tv. Rocker mieścił się w budynku należących do Stowarzyszenie Głuchoniemych i został założony przez syna szefa tegoż stowarzyszenia. Jak wspomina dziennikarz Andrzej Jóźwik „Czasem jakieś dzieciaki od nich wpadały na imprezę, ustawiały się plecami do głośników, żeby poczuć wibracje”. Odbywały się tu też pierwsze we Wrocławiu koncerty hiphopowe i formowały początkujące składy.
Szlak fakultatywny
Stadion Śląska / ul. Oporowska 62
Obywały się na nim półfinały pierwszego Wiosennego Festiwalu Muzyki Nastolatków w 1966, którego dyrektorem był Marek Łaciak. Koncerty ściągnęły na stadion kilka tysięcy osób. Koncert laureatów odbył się w Hali Ludowej 20 listopada tego samego roku, zagrali na nim między innymi Skaldowie, którzy o jeden punkt pokonali w finale wrocławskich Nastolatków, i Kon-Tiki.
OPT / Działkowa 15
Ośrodek Postaw Twórczych na Gaju to przestrzeń, w której odbyło się wiele koncertów z pogranicza jazzu, wolnej improwizacji i muzyki elektronicznej. Występowały tam zespoły Roba Mazurka, Robotobibok (grał tutaj pierwsze próby, podobnie jak projekt Indigo Tree Filipa Zawady i Peve Lety’ego), Mikrokolektyw, Peter Brötzmann, Axel Dörner, Noël Akchoté, Tarwater, Barbara Morgenstern, Stworywodne, Berbara Morgenstern. Odbyły się tu dwie edycje Solo Festiwal, którego pomysłodawcą jest Kuba Suchar, muzyk Robotaobiboka i Mikrokolektywu.