Kiedy byłam dzieckiem, każdy spacer prowadził nad Odrę. Szliśmy skrajem zarośli, koło domu pana K., jedynego przy samym brzegu. Byłam pewna, że pan K. musi być niezwykle odważny, skoro mieszka w takiej bliskości rzeki. Nosił kapelusz z piórkiem i zielony, pełen kieszeni strój myśliwego. Kilka razy widziałam przewieszoną przez ramię strzelbę i odtąd miałam go za jakiegoś Strażnika Rzeki, kogoś, kto pozwala nam przejść przez niewidzialną bramę i w końcu dostąpić, jak nagrody, widoku Odry.

[…]

Widziałam Odrę latem 1968 roku. Najpierw z podwórka obserwowałam, jak drogą w jej kierunku ciągną potężne czołgi i wszyscy dorośli mówili z niepokojem, że będzie wojna. Wzięłam swój mały dziecinny rowerek i pojechałam w ślad za czołgami. Zostawiały po sobie smugi żółtego kurzu i głębokie koleiny, na których mój rowerek się przewracał. Gdy dotarłam na wały, zobaczyłam rzekę spiętą nieprawdopodobną klamrą – pontonowym mostem, po którym ostatnie maszyny, kołysząc się bezpiecznie, przejeżdżały na drugi brzeg. Był to nieprzyjemny widok – Odra wydawała mi się sprofanowana, zaprzęgnięta tym pontonowym mostem do pracy, wzięta za uzdę niczym koń. Przekrojona na poł trzepotała się w słońcu jak ryba. Nie mogłam zrozumieć, że ciężkie metalowe maszyny z taką łatwością jadą po wodzie. W mojej obecności odbywał się jakiś niemoralny, przykry cud.

[w:] Olga Tokarczuk, Moment niedźwiedzia, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2012.