Jacek Hnidiuk: Kto może, niech czyta

Danuta Góralska-Nowak to wałbrzyska poetka, której najnowsza książka Droga do domu jest nagrodą główną III Ogólnopolskiego Konkursu na Autorską Książkę Literacką – Świdnica 2010.

Góralska-Nowak bynajmniej nie należy do debiutantek, opublikowała już tomy: pijana Wenus – drunken Venus, Nic się nie stało oraz Kareta dam.

Droga do domu jest zbiorem próz poetyckich, osobistych przemyśleń, które znalazły ujście w krótkiej, a jednak niezwykle (za sprawą kunsztu słowa) pojemnej formie. Poetka dotyka spraw istotnych dla każdego człowieka: miłość, cierpienie, rodzina, Bóg, przeciw któremu się nie buntuje, bo wie, że człowiek jest tylko gliną w Jego rękach i mikronem w kosmosie.

Uwiecznia również w tych miniaturach członków swojej rodziny, wystarczy przywołać tytuły: Mama, Ojciec, Dziadek Tadeusz, Babcia jak piec, Stryjek Bronek. Interesuje ją jednak świat nie tylko jako życie poszczególnych jednostek, ale jako całość istnienia; ludzkie próby stworzenia sztucznej inteligencji, które nie mogą się dobrze skończyć, czy też korporacyjna rzeczywistość; historia babki skazanej na opuszczenie własnego domu i wojenną gehennę oraz świadectwo dziecka ze szkoły w Biesłanie.

Gdzieś z drugiego planu tych utworów przebija również straszna samotność
i pragnienie miłości lub tęsknota za tą utraconą.

Prozy poetyckie Danuty Góralskiej-Nowak są nasycone (jakkolwiek patetycznie by to brzmiało) głębokim humanizmem, pobudzają do egzystencjalnych rozmyślań, którym jednak nie towarzyszy smutek, ale głęboka refleksja. BÓG-ŚWIAT-CZŁOWIEK na tej osi toczy się historia opowiadana przez autorkę. Historia, która przede wszystkim jest dochodzeniem do siebie, a także próbą zrozumienia i poukładania tej trójczłonowej relacji i zależności między jej elementami. Droga do domu to książka zwyczajnie mądra, przebogata prostotą słów i tematów. Kto może, niech czyta.

Jacek Hnidiuk

Pierwodruk: „Znak” nr 9, 2011, str. 116-117.

Wśród miniatur Danuty Góralskiej-Nowak znajdujemy kosmogeniczne przypowiastki i liryczne biogramy. Oszczędne, ale nie zimne. Czułe, ale nie ckliwe. Przypominają i dokument, i legendę, mają walor i fotografii, i abstrakcji.

Jacek Podsiadło
 

Juror III Ogólnopolskiego Konkursu na Autorską Książkę Literacką – Świdnica 2010.

Miejska Biblioteka Publiczna im. Norwida w Świdnicy ogłosiła oryginalny konkurs literacki, do którego poeci i prozaicy zgłaszają nie tylko w pełni opracowane przez siebie propozycje książkowe, ale nadto muszą to być przygotowane w porozumieniu z wybranymi artystami, zaopatrującymi je w gotową oprawę plastyczną i kształt typograficzny. W tegorocznym konkursie, trzecim już z kolei, zwyciężyła książka mało znanej i dotychczas niedocenionej poetki Danuty Góralskiej-Nowak, wzbogacona o znakomity projekt graficzny i układ typograficzny Małgorzaty Laszczak, która w oryginalnych rysunkach dołączonych do wybranych utworów pomysłowo wykorzystała zdjęcia z albumu rodzinnego autorki. Z tego mianowicie względu, że Droga do domu (Wydawnictwo Miejskiej Biblioteki Publicznej w Świdnicy) Góralskiej-Nowak jest przetłumaczoną na języki liryczny kroniką osobistych i rodzinnych zapisów pamięci autorki; ich bohaterka przemierza po latach drogę powrotną do „domu”, z którego wyszła, wykorzystując zręcznie swój potencjał wyobraźni, uprawiając epifaniczną grę osnutą wokół motywów przeszłości, starając się w krótkich, zazwyczaj prozaizowanych miniaturach, opowiedzieć dotyczące jej, zapamiętane wydarzenia, błyski z dzieciństwa i epizody z rodzinnej wędrówki po polskich ziemiach, a także portrety bliskich. Relacje rodzinne często – jak w Pomarańczowej kuli – nabierają wymiaru przypowieści uniwersalnej.

 Mieczysław Orski

Pierwodruk: „Odra” nr 6, 2010.